संत नामदेवांचे अभंग

संत नामदेवांनी भक्ति-गीते आणि अभंगांची रचना करून समस्त जनता-जनार्दनाला समता आणि प्रभु-भक्तिची शिकवण दिली.


भूपाळ्या

१.
उठाउठा प्रभात जाहली । चिंता श्रीविठ्ठ्ल माउली । दीन जनांची साउली । येई धांउनी स्मरतांचि ॥१॥
पंढरपुरीं जे भिमातटीं । सुंदर मनोहर गोमटी । दोन्ही कर ठेविनियां कटीं । भेटीसाठीं तिष्ठतसे ॥२॥
कीरीट कुंडलें मंडित । श्रीमुख अति सुंदर शोभत । गळां बैजयंती डुल्लत । हार मिरवत तुळसीचा ॥३॥
सुरेख मूर्ति सगुण सांवळी । कंठीं कौस्तुभ एकावळी । केशर उटी परिमळ आगळी । बुका भाळीं विलसतसे ॥४॥
पीत पीतांबर कसला कटीं । अक्षयीं वीट चरण तळवटी । सकळ सौंदर्य सुखाची पेटी । इंद्रिय संपुष्टी आठवातें ॥५॥
अति प्रिय आवडे तुळसी बुका । तसीच प्रीति करी भोळ्या भाविका । नामा पदपंकज पादुका । शिरीं मस्तकीं वंदीतसे ॥६॥
२.
उठा जागे व्हारे आतां । स्मरण करा पंढरिनाथा । भावें चरणीं ठेवा माथा । चुकवी व्यथा जन्माच्या ॥१॥
धन दारा पुत्रजन । बंधु सोयरे पिशून । सर्व मिथ्या हे जाणून । शरण रिघा देवासी ॥२॥
मायाविन्घें भ्रमलां खरे । म्हणतां मी मायेनि घरें । हें तों संपत्तीचें वारें । साचोकारें जाईल ॥३॥
आयुष्य जात आहे पहा । काळ जपतसे महा । खहिताचा घोर वहा । ध्यानीं रहा श्रीहरीच्या ॥४॥
संत चरणीं भाव धरा । क्षणक्षणा नाम स्मरा । मुक्ति सायोज्यता वरा । हेंचि करा बापांनों ॥५॥
विष्णुदास विनबी नामा । भूलूं नका भवकामा । धरा अंतरीं निज प्रेमा । न चुका नेमा हरिभक्ति ॥६॥
३.
उठा पांडुरंगा आतां दर्शन द्या सकळां । झाला अरुणोदय सरली निद्रेचीवेळा ॥१॥
संत साधु मुनि अवघे झालेती गोळा । सोडा शेजेसुख आतां पाहूंद्या मुखकमळा ॥२॥
रंगमंडपीं महाद्वारीं झालीसे दाटी । मन उतावेळ रूप पहावया द्दष्टीं ॥३॥
राई रखुमाबाई तुम्हां येऊंद्या दया । शेजें हालउनी जागें करा देवराया ॥४॥
गरुड हनुमंत उभे पहाती वाट । स्वर्गींचे सुरवर घेउनी आले बोभाट ॥५॥
झालें मुक्तद्वार लाभ झाला रोकडा । विष्णुदास नामा उभा घेऊनि काकडा ॥६॥
४.
उठा उठा साधुसंत । साधा आपुलें हित । गेला गेला हा नरदेह । मग कैंचा भगवंत ॥ध्रु०॥
उठुनी वेगेशीं चला जाऊं राउळाशी । जळती पातकाच्या राशी । काकड आरती देखिलिया ॥१॥
उठोनियां पहांटे । बिठ्ठल पहा उभा विटे । चरण तयाचे गोमटे । अमृत द्दष्टि अक्लोका ॥२॥
जागें करा रुक्मिणीवरा । देव आहे निदसुरा । वेगें लिंबलोण करा । द्दष्ट होईंल तयासी ॥३॥
पुढें वाजंत्रें वाजती । ढोल दमामे मर्जती । होते काकड आरती । पांडुरंगरायाची ॥४॥
सिंहनाद शंख भेरी । गजर होतो महाद्वारीं । केशवराज विटेवरी । नामा चरण वंदितो ॥५॥
५.
राम राजीवलोचना । करुणा निधी भक्तजना । यातायातीनिवारणा । तूं पावना स्वामिया ॥१॥
जगद्रुपा जळदगहना । जगद्‌गुरु सीतापती जगज्जीवना ।
काय वाणूं तुझीयारे गुणा । आवघ्या जनां आवडसी ॥२॥
रामा त्र्यंबकभजना । दशकंठ तूं छेदना ।
मधुकैठभ निर्दळणा । गरुडवाहना वासुदेवा ॥३॥
रामा दशरथनंदना । योगीजन-मनरंजना ।
अभयवरद वैष्णवजना । बिभिषणा स्थापियलें ॥४॥
जयजय श्रीवत्सलांछना । ब्रह्मपदाचिया भूषणा ।
अहिल्याकष्ट निर्दळना । नारायणा परियेसिं ॥५॥
म्हणउ नी तुझें मी पोसणें । हें ऐकें ऐकें रघुनंदनें ।
येणेंचि कारणें आलों शरण । विष्णुदास म्हणे नामा ॥६॥
६.
आजिचा दिवस आम्हां सोनियाचा । गोवळू भेटला कान्हो नंदाचा ॥१॥
कान्होबा पेंढारी येईल यमुने । तयावीण मज घडी न गमे ॥२॥
सोळासहस्र गोपी म्हणती अगा जगज्जीवना । एके वेळीं भेटी देईं नंदनंदना ॥३॥
उजळुनी आरती करूं कुरवंडिया । शेष भरूं नाम्या स्वामी वनमाळिया ॥४॥
७.
लाजलें गे माय आतां कोणा ओवाळूं । जिकडे पाहावें तिकडे चतुर्भुज गोपाळू ॥१॥
ओवाळूं मी गेलें माय गेले द्वारके । जिकडे पहावें तिकडे चतुर्भुज सारिखें ॥२॥
ओवाळूं मी गेलें माय सखिया माझारी । जिकडे पहावें तिकडे चतुर्भुज नरनारी ॥३॥
ओवाळूं मी गेलें माय सारंगधरा । जिकडे पहावें तिकडे चतुर्भुज परिवारा ॥४॥
वैजयंती गळां श्रीवत्सलांच्छन । विष्णुदास नामा येणें दाविली खूण ॥५॥